Umay

Bir tane de tanrıça ekleyelim listeye. Çocukları ve hayvan yavrularını koruyan ve beyaz saçlı, gülen güzel bir kadın şeklinde tasvir edilmiş tanrıçamızdır. Altayların seramiklerinde ise 3 boynuzlu olarak karşımıza çıkar.

Mergen

Mergen göğün 7. katındadır. Mergen’in kelime anlamı nişancı–okçu gibi anlamlara gelmekle birlikte akıllı ve bilge biri olarak tasvir edilmiştir. Yunan mitolojisindeki akıl tanrısı Hermes’e benzetilebilir .

Ayısıt (Ayızıt)

Güzellikle sembolize edilmiş tanrıçadır. Tahmin edileceği üzere Aforidit’e benzemektedir. Kuğu kuşları ile ilişkilendirilmiştir. Bu sebeple kuğular kutsal hayvan olarak görülmüştür. Şamanlar kendisini “Başında ak gökten ak bir kalpak, çıplak omuzlarında ak gökten bir atkı, baldırına kadar siyah bir çizme” şeklinde tarif etmişlerdir.

Kızagan

Çok kuvvetli anlamına gelen ismiyle savaş tanrısı olan tanrımızdır. Kırmızı renk ile simgelenmiştir. Yunanlardaki Ares’e benzetilebilir . “Tanrıların renkleri, görevleri, özellikleri falan nasıl biliniyor ki, nasıl herkes farklı bir şey söyleyebilir, nasıl böyle ortak bir görüş oluşmuş ki” diye düşünen arkadaşlar için Kamların kısaca ne olduğunu ve nasıl bu bilgilere ulaştıklarını da açıklayalım.

Kamlar (Şaman)

Şaman kelimesinin 13. yüzyıl civarı kullanıldığını eski Türkçe’de din adamlarının Kam olarak adlandırıldığını söyleyelim. Kamlar sadece din adamı değil aynı zamanda hastalıkları tedavi eden kimselerdir. Seçilmeleri 2 yolla olur. Ya saltanat usulü babadan oğula geçme durumu ile ya da tanrıdan alınan çağrı ile. Hangi yolla seçilirse seçilsin Kam olan kişinin zorlu bir eğitimden geçmesi gerekir. Bir kamın bilmesi gerekenler transa girebilme, şaman gelenekleri, ruhlar hakkında bilgi sahibi olma, kabilelerin mitolojisi gibi özelliklerdir. Şamanların ise gelecekten haber vermek, ölünün ruhunu öbür dünyaya götürmek, hastalıkları tedavi etmek gibi görevleri vardır. Ancak en önemli görevleri iyi ve kötü tanrılar –ruhlar arasındaki dengeyi sağlamaktır. Kamların genellikle izleyenleri korkutan kendinden geçerek göklere yükselme ya da yer altına inebilmek için ruhunu bedeninden ayırdığı ritüelleri vardır. Bu ritüelde Kamlar ruhları egemenliği altına alır ve tanrılarla somut iletişime geçebilirdi. Bu 4 aşamadan oluşmaktaydı. Bunlar “Giriş, Yardımcı ruh çağırma, Şamanın kendinden geçmiş halde iken (izleyenlere göre öldüğü) ruhlarla konuşup iblislerle mücadele ettiği öbür dünyaya yolculuk, Misyonu yerine getirip dönüş (Dirilme)”.

Bu ritüel sırasında Kamın gerçekten ölüp dirildiğine inanılması mevzusu tamamen Kamın izleyenleri etkileyecek konsantrasyona ve karizmaya sahip olması ile mümkün. Kam olma yetisini belirleyen en önemli faktör bu ayin sırasında izleyenleri etkileyebiliyor olması ile alakalı. İşte bu ayin sayesinde tanrıları ve ruhları görüp ve insanlara tanrılar hakkında bilgiler veriyorlardı.

Orta Asya Türk Dünyası siyasi yapısı, kültürü ve dini hakkında detaylı bilgi sahibi olmak isteyen arkadaşlar için bazı kitaplar ve önemli isimler önermek istiyorum. Ama öncelikle şunu belirtmemde fayda var. Her gün piyasada onlarca tarih içerikli kitap çıkmakta. Bu kitaplar genelde önemli tarihi kişilikleri ele alıp çarpıcı bir kitap ismiyle çok satmaya çalışan kimselerdir. Tarih hakkında gerçek ve kabul edilebilir bilgilere sahip olmak için kaynak eserlerden yararlanmış ve bu kaynak eserleri kitapta belirtmiş kimselerin yani Tarihçi statüsüne ulaşmış hocaların kitapları tercih edilmelidir. En kötü ihtimalle araştırmacı-yazar statüsünde tarih bilgisine güvendiğiniz kişiler sizi doğru bilgilere ulaştırabilir.

Orta Asya Türk Tarihi, Kültürü ve Türk Mitolojisi İçin Önerilerim

• İbrahim Kafesoğlu – Türk Milli Kültürü, Umumi Türk Tarihi Hakkında Tespitler, Görüşler, Mülahazalar
• Bahaddin Ögel –Türk Mitolojisi (I- II Cilt), İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi
• A.V. Anohin- Altay Şamanlığına Ait Materyaller
• Wilhelm Barthold – Tarihte Türk Dünyası, Türk – Moğol Ulusları Tarihi
• René Grousset – Stepler İmparatorluğu
• Lev Nikolayeviç Gumilöv –Hunlar, Hazar Çevresinde Bin Yıl, Eski Türkler
• Jean Paul Roux – Altay Türklerinde Ölüm, Eski Türk Mitolojisi, Orta Asyada Kutsal Bitki ve Hayvanlar, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Orta Asya Tarih ve Uygarlık