Tarihi Kostümlü Diziler

Çin’in tarihi dizileri seksenli yıllardan beri epey rağbet gören yapımlardır. Tarihi bir figürü -bu bir kral veya kahraman olabilir- temel alarak çoklukla sarayda dönen entrikalara ve taht oyunlarına ağırlık verir. Hikayeler derinlikli ve kimi zaman karmaşıktır. Dövüş sanatları, romantizm, insan doğası, güçlerin çatışması gibi öğelerle süslenen bu diziler, muhteşem kostümler ve resmi andıran şiirsel çekimleri ile değişik bir deneyimdir. Son zamanların en iyilerinden biri Üç Krallık döneminde yaşamış olan General Sima Yi’nin hikayesini anlatan The Advisors Alliance (2017).

Güçlerin çarpışması, entrika ve savaş, sadakat ve ihanet, zor seçimler ve cesaret; etkileyici hikayesinin yanı sıra çekimlerin güzelliği ve müzikleri ile en sevdiğim dizilerden biri oldu. Konu ettiği tarihi figürü süsleyip püslemeden; kusurları, hataları ve hırsları ile seyirciye sunan, derinlikli ve düşündürücü bir hikâye anlatan dizinin en güzel özelliği gerçekçi bir bakış açısına sahip olması. Rise of Phoenixes (2018)’i de seyretmenizi tavsiye ederim. Tarihi arka planı tamamen kurgu olduğu halde güç savaşını çok iyi işleyen iyi yapımlardan. Karakterler çok sağlam ve kimi zaman kafanız karışsa da eninde sonunda neler döndüğünü anlıyorsunuz. Bu dizi başka ülkelerde Netflix’e geldi diye biliyorum. Neden bizde gösterilmediği ise bir muamma, oysa burada da epey rağbet görürdü.

Wuxia

İlgi alanı dolayısıyla belli bir kısım bilse de çoğu kişi için bu kelimenin bir anlam ifade etmediğini tahmin edebiliyorum. O yüzden önce kelime anlamıyla başlayalım. Wu – Askeri anlamında, Xia ise şövalye ruhlu kişi anlamında kullanılır. Wuxia’nın tür olarak tanımı, antik Çin’de geçen (bu tamamen hayali bir zaman ve yer de olabilir ama antik Çin’i andırır) kimi zaman insan üstü güçler barındıran ve dövüş sanatlarında ustalaşmış şövalye ruhlu kahramanların maceralarını anlatan kurgu türüdür. Daha çok intikam, başkaldırış, kurtarıcı gibi öğelere odaklanır. Dövüş sanatı ve kahramanlık kadar Konfiçyüs öğretilerinin izlerini taşıyan öğeleri de bünyesinde toplar. Adalet, doğruluk, sadakat, cesaret, sebat bunlardan bazılarıdır. Ayrıca bu dizilerde daha önce duymadığınız bazı terimlerle karşılaşabilirsiniz. Bu terimlerin ifade ettiği durumları da çözemeyebilirsiniz ki ‘bu adam şimdi neden böyle oldu’ diyeceğiniz sahneler olacaktır.

Ben bir iki örnek vereyim mesela;

Jianghu

Nehirler ve Göller anlamına gelen bu kelime aslında antik Çin’in dövüş sanatları camiasını anlatır. Bu camiaya ait olanların en büyük hedefi sanatta ustalaşmaktır. Bu bir yaşam şekli gibidir. Jianghu’dan gelen biri hakkında konuşuluyorsa o kişi bilin ki dövüş Ustasıdır.

Qinggong

Light Foot yani hafif ayak anlamına gelir. Bu dövüş sanatlarında geçen gerçek bir tekniktir ama Wuxia kurgusunda abartılmıştır. Kahramanı ağaç tepelerinden sekerken görüyorsanız şaşırmayın, ne kadar usta o kadar yükseğe…

Neili- Neigong

İçsel güç/enerji. Qi veya Chi olarak da bilinir. Vücutta dolaşıp duran yaşam enerjisidir. Dövüş ustaları bunu kontrol etmeyi, kullanmayı ve çoğaltmayı zaman içinde öğrenirler. Kahramanın bir seri hareket sonucu elinden çıkan ışık, güç rüzgârı bunun işaretidir. Bunu düşmana karşı bir kuvvet veya kendini iyileştirmek için bir akım olarak kullanabilir.

Dantian veya Dan Tien

Pool of Elixir, qi denizi veya birikintisi de denebilir. Bir enerji deposu görevi görür. Yaşam enerjisinin toplandığı ve çoğaldığı, mide ile göbek arasındaki bölgedir. Kahramanın elleri midenin altında hizalanıyorsa, Dantian’ı çalıştırıyor demektir.

Xüilian

Cultivation, Yaşam enerjisini yönetip çoğaltarak yaşam süresini uzatmak, vücudu kusursuzlaştırmak ve güçlenmek için yapılan çalışmadır. Özellikle fantastik yapımlarda ölümsüz olabilmek için çok çalışmanız ve kademe kademe enerjinizi yükseltmeniz gerekir.

Jingmai

Meridyenler; tıpkı kan damarları gibi Qi’nin vücutta dolaşmasını sağlayan yollar vardır ve bunlara meridyen denir. Eğer meridyenleriniz hasar görür veya kilitlenirse Xüilian yapmanız yani enerjinizi yükseltip geliştirmeniz mümkün değildir. Yani kahramanımız süper bir dövüşçüyken bir anda yeteneğini kaybedip sefil sefil diyar geziyorsa meridyenler ayvayı yemiş demektir.

Dianxue

Akupunktur noktalarına uygulanan baskıyı ifade eder. Bu noktalara baskı uygulanarak mesela ağır kanamalar durdurulabilir, düşman hareketsiz bırakılabilir veya zehrin vücutta dolaşımı belli bir yere hapsedilebilir. Bunlar gibi pek çok yöntem içerir. Kahraman ensesine basılan parmak ile uykuya dalıyorsa Dianxue’ye maruz kalmıştır. Daha pek çok terim var ama sizi daha fazla yormayacağım. Ola ki merak edip izlerseniz ve sonrasında wuxia dünyasına dalacak olursanız bunlar size başlangıç için yardımcı olacaktır.

Wuxia tam anlamıyla bir kahraman macerası olduğu için en sevdiğim türlerin arasındadır. Bu türün son zamanlardaki en güzel örnekleri; The Legend of the Condor Heroes, The Flame’s Daughter ve Bloody Romance. Her biri kendine has dünyalar işlediği gibi üçü de kitaptan uyarlama. Bir başka uyarlama da benim favorim olan Princess Agents adlı dizidir. Sanırım bunda kahramanımızın kadın olması büyük etken. Soylu bir evde köle olan kızımız zaman içinde dişli bir suikastçiye döner. Dövüş sahneleri inanılmaz. Tai Chi Soft Sword dövüşünü ilk bunda gördüm. Muazzam bir görsel ve teknik. Bir kılıcın kamçı, kement, tokat ve jilet gibi kullanılabileceği aklıma gelmezdi. Son olarak içlerinde en iyisinin Nirvana in Fire (2015) diyebilirim. Hem hikâye hem de görsel anlamda çoğu müptelanın bir numarasıdır. Dizinin devamı da geldi. Bakalım hayırlısı.

Xanxia

Wuxia türünden çıkan bu kurgu türü, dövüş sanatı içermekle birlikte, Taoizm ve Budizm elementlerini bünyesine eklediği gibi daha fazla fantastik ve mitolojik öğeler taşır. Büyü, tanrılar, iblisler, yaratıklar bu türün olmazsa olmazıdır. Wuxia özelliklerine ek olarak ölümlü dünya, cennetler ve aşağı dünya gibi diyarlar kullanılır. Reenkarnasyon, karma önemli yer tutar. Ölümsüzlük, ölümlüden ölümsüze geçiş gibi sıkça rastlanan bir ruhsal gelişim vardır. Kahraman bir ölümsüz iken olgunlaşmak için ölümlü dünyada asıl kimliğinizden habersiz bir ölümlü olarak yaşamak zorunda kalabilir. Birkaç kez reenkarne olabilir veya birkaç hayat karmasının gerektirdiği bedeli ödemek zorunda kalabilir.

Bu türe verebileceğim en güzel örnekler adlı Three Lives, Three Worlds, Ten Miles of Peach Blossoms (2017) Xuan-Yuan Sword: Han Cloud ve Martial Universe (2018). Benim en sevdiğim Three Lives, Three Worlds, Ten Miles of Peach Blossoms adlı dizidir. Mitolojiyi ve fantastik öğeleri iyi kullanır. Martial Universe tam bir Xanxia dersidir. Bu türü deneyecekseniz kaçmaz.

Fantezi

Hemen belirteyim Fantastik Çin dizileri mutlaka wuxia ve xanxia türlerini de içinde barındırıyor. Hatta bazen bunları birbirlerinden ayırmakta zorlanabilirsiniz. Ice Fantasy (2016),Tribes and Empires: Storm of Prophecy (2017) ve Legend of Fuyao (2018) bu tür için üç güzel örnek. Tribes and Empires: Storm of Prophecy Çin’in en pahalı yapımlarından biri. Yayınlanmadan önce epey reklam yapıldı ve hakkını vermek gerek yapım çok kaliteli ve bazı sahneler büyüleyici. Bu dizinin ses getirmesinin en büyük sebeplerinden Novaland adlı kurgu bir evrende geçen kitap serisinden uyarlanma olması.

Bu diziden daha önce yine Novaland’de geçen, Novaland: The Castle in The Sky (2016) adlı bir başka dizi daha var. Otuz kitaba ulaşan ve yedi farklı yazar tarafından anlatılan bu evren, antik Çin’i andıran çok katmanlı bir yapı. Aslında bunun, çoklu yazar ve farklı hikayeler açısından biraz Ejderha Mızrağı veya Unutulmuş Diyarlar evrenlerine benzediğini söyleyebiliriz. Dilimize çevrilmeyen bu seri sanırım henüz İngilizceye de çevrilmedi.

Transmigration

Göç. Bu öyle bildiğiniz göçlerden değil. Son dönemde özellikle Çin romanlarında sıklıkla kullanılan bu konu, reankarnasyona alternatif çıkarılmış bir ölümden geri dönme yöntemi. Göç, öldükten sonra ruhunuzun zamanda ileri veya geri giderek ölen birinin bedenini alarak onun yaşamını devam ettirmeyi ifade ediyor. Bu furyanın başlamasına sebep sanırım Tong Hua’nın yazdığı Bu Bu Jing Xin – Startling By Each Step adlı roman. Kahraman bir kaza sonucu ölünce tarihte geriye gidiyor ve Çin hanedanı zamanında yaşayan genç soylu bir kadının bedenini alarak Kangxi imparatoru zamanındaki prensler savaşının tam ortasına düşüyor.

Tam bir trajedi olduğunu söylemek gerek. Ancak o kadar tuttu ki dizi olarak çekilmesinin ardından, göç türünde pek çok kitap yazıldığı gibi bir sürü de dizi çekildi. Lakin bir zaman sonra Çin’de genç kızlar ölüp zamanda geriye göç etmek için intihara kalkışınca, Çin hükümeti dizilerde göç konusuna yer verilmesini yasakladı. En iyi örneği orijinalliği itibariyle elbette Bu Bu Jing Xin ancak Legend of Yunxi (2018) veya Eternal Love (2017) gibi diziler de en az onun kadar rağbet görüyor.

Bunun bir de ölüp zamanda geriye giderek tekrardan yaşamak veya ölüp aynı zamanda başka bedeni ödünç almak gibi çeşitleri var. Princess Wei Young (2016)adlı dizi buna güzel bir örnek. İntikam almak için tekrar dönüm kızımız için noktası olan zamana geri dönmesi gibi mesela. Her ne kadar dizide bu belirtilmemişse de uyarlandığı kitapta karakter zamanda geri gider.

Shenmo

God & Demons… Tanrılar ve İblisler anlamına gelen bu tür fantastiğin bir alt türü. Buna verilebilecek en iyi örnekler sanırım Journey to The West- Batıya Yolculuk (2010) ve Painted Skin (2011) olabilir.

Gong’an

Suç ve gizem konularını işleyen Gong’an’a polisiye de demek mümkün fakat bünyesinde wuxia, xanxia ve fantezi barındırdığını da göz ardı etmemek gerek. Young Sherlock (2014) ve Three Heroes and Five Gallants (2016) türün en iyilerinden sayılır.

Bonus olarak Kostüm Komedi türünü ekleyeyim hemen. Tarihi dizileri tiye alan bu diziler beni çok güldürüyor. Ancak bunlara gülmeniz için bir süredir Çin dizisi seyrediyor olmanız gerek aksi halde şakaları anlayamayabilirsiniz. Go Princess Go (2015) ve Oh My General (2017) iyi yapımlardan sayılabilir. Go Princess Go’da göç öğesi de var. Ancak bu sefer bir erkek bir kadın bedenine göç ediyor ve bir prensin eşi olarak yaşamaya alışmak zorunda kalıyor. Bu diziyi seyrederken epey güldüğümü hatırlıyorum. Hatta bu yüzden bir yudum çayla boğuluyordum.

Bu kadar gevezelik yeter sanırım. Umarı benim yazmaktan zevk aldığım siz de kadar okumaktan zevk almışsınızdır. Başka incelemelerde buluşmak üzere.

Konuk Yazar: Işın Beril Tetik