Crossover, normalde bir arada olmayan iki ya da daha fazla fikri mülkiyetin (karakter ya da evren) aynı hikaye içinde kullanılmasıdır. Amaç, ortaya konulan hikaye yoluyla söz konusu fikri mülkiyetlerin birbirinin tanıtımına destek olmasıdır. Yani crossover, temelde bir pazarlama yöntemidir.

Teknik Detaylar

Genellikle crossover bir eserde kullanılan fikri mülkiyetlerin aynı türden olması beklenir. Yani çizgi roman karakterlerinin başka çizgi roman karakterleriyle, televizyon dizisi karakterlerinin başka dizi karakterleriyle aynı eserde bulunması gibi. Ancak bunun her türden, birçok istisnası tarihe geçmiştir.

Marvel vs. Capcom 3: Fate of Two Worlds (2011) – Sizce kim alır maçı?

Örneğin; her ne kadar evvelden kendine has bilgisayar oyunlarına sahip olsa da asıl kökeni çizgi romanlar olan Marvel karakterleri, Capcom’un geliştirdiği dövüş oyunlarına pek çok kez konuk olmuştur. Çizgi roman sektöründen bir örnek vermek gerekirse aynı şekilde kendine ait çizgi romanları olsa da, asıl kökeni sinema olan Evil Dead serisi, Marvel’in ünlü Marvel Zombies serisiyle crossover yapmış ve ortaya Marvel Zombies vs. The Army of Darkness gibi ilginç bir seri çıkmıştır.

Telif Sorunları

Bir crossover eserde kullanılan fikri mülkiyetlerin telifleri tek kişi ya da kuruluşta olabileceği gibi, hukuki yollarla anlaşan farklı kişi ya da kuruluşlarda da olabilir. Her iki durumun da çizgi roman sektöründe na kadar çok kullanıldığı malumunuz.

Ayrıca ticari amaç gütmediği için telif engeline takılmayan hayran kurgusu crossover eserlere de sıkça rastlanmaktadır. Hemen aşağıda Bat in the Sun adlı Youtube kanalı tarafından hazırlanan ve kişisel favorim olan Super Power Beat Down adlı seriyi paylaştım. Bunun dışında internette yapacağınız basit bir aramayla binlerce hayran kurgusu hikaye bulabilirsiniz. Aralarında Harry Potter ve Supernatural gibi kulağa gayet doğru gelen denemeler yanında Teenage Mutant Ninja Turtles ve Titanic (evet, gemi olan) gibi anlamakta zorluk çekeceğiniz hikayeler bile bulabilirsiniz.

Anonim Eserler

Bazı crossover hikayeler orijinal içeriğin yorumlanmış halini içerir. Bu genelikle zaman aşımı sebebiyle fikri mülkiyet kategorisinden çıkıp anonim haline gelmiş eserlerde karşımıza çıkan bir durumdur. Örneğin; 1999 yılında Alan Moore ve Kevin O’Neill’in America’s Best Comics aracılığıyla yayınladığı League of Extraordinary Gentleman adlı grafik roman, Dorian Grey, Kaptan Nemo, Dr. Jekyll ve Profesör Moriarty gibi anonim karakter ve olaylar içermekteydi. League of Extraordinary Gentleman’in 2003 yapımı sinema uyarlaması da mevcut.

Bu konuda bir başka örnek, 2011’de yayınlanmaya başlayan ve ben bu yazıyı yazarken 6. sezonu gösterimde olan Once Upon a Time adlı televizyon serisi. Dizide tamamı anonim olan masal kahramanlarının bir lanet yüzünden günümüz dünyasında, Storybrooke adlı bir kasabada sıkışıp kalmaları konu ediliyor.

Once Upon a Time 5. Sezon (2015) – Aynı kare içinde Pamuk Prenses, Yakışıklı Prens, Merida, Robin Hood, Rumplestilskin, Kötü Kraliçe, Kaptan Hook, Kral Arthur ve niceleri.

Bu arada eserlerin hangi durumlarda anonim kategorisine düşeceğini merak edenler için, yaratıcısının ölümünden 70 yıl sonrası olduğunu da buraya not düşmek isterim. Yani 1973’teki ölümü ardından geçecek 70 yıl sonra, yani 2043 yılında J.R.R. Tolkien’in Orta Dünya’sında geçen bir Cthulhu hikayesi yazabilecek, pazarlayabilecek ve bunun için hiç kimseye bir kuruş telif ödemeyeceksiniz.

Türkçe Karşılığı

Devam etmeden önce şunu da araya sıkıştırayım: Dilimize “çaprazlama”, “geçiş” ya da “kesişme” olarak çevirebileceğimiz crossover teriminin kabul görmüş bir Türkçe karşılığı maalesef yoktur.