Retro-Fütürizm Hakkında

Bildiğimiz üzere günümüzde alternatif tarih üzerine yazılar düşünceler var. “Kennedy öldürülmeseydi nasıl olurdu?”, “İç savaşı güneyliler kazansaydı veya ABD iki parça halinde kalsaydı?”, “Hitler başarılı olsaydı?” Tabi ki çoğu spekülasyondan fazlası değil. Bu konuda konuşmayı, okumayı, yazmayı seven insanların sayısı da oldukça fazla. “Peki, ya teknolojinin ilerleyişinde değişiklikler yaşansaydı nasıl olurdu?” konusu cidden az kişinin konuştuğu bir başlık olarak kalıyor. Günümüz perspektifini, geçmişteki imkanları ve modayı sentezleyerek ortaya koyduğunuz akıma retro-fütürizm diyoruz. Karıştırılmaması gereken nokta şu; geçmişte yapılan fütüristik eserlerden ziyade günümüzde yapılan ve geçmişte gibi gözüken fütüristik kurguları ele alıyoruz. Daha iyi anlaşılması için; Jules Verne (1828-1905) dönemine göre bir fütüristtir fakat eğer bugün yaşasaydı (ve eserleri aynı olsaydı) kendisine retro-fütürist demekte bir sakınca olmazdı. Yine de bugün tekrar okumak (Henüz okumadıysanız zaten çok ayıp!) gayet tabi retro-fütürist iştahımızı giderebilir.

Retro-Fütürizm

“Doc” Emmett Brown’ın dürbünlü tüfeği ve buz makinesi. Retro-fütürist olmak için bizzat geçmişe gitmemize gerek yok!

Retro-fütürizmi tanımlarken kullandığımız kavramları biraz açalım: Öncelikle geçmişteki imkanları ve modayı ele alalım. Burada geçmişteki bazı dönemler, mevcut teknolojilerine odaklı parçalara ayrılarak kendi alt başlıklarını oluşturur. Kurgunun bahsi geçen döneme ait estetik kaygılara sadık olması oranı, o kurgunun kalitesinin bir göstergesidir. Moda ve tasarım derken kastettiğim şey tam olarak budur. Mimariden endüstriyel tasarıma, giyim-kuşama kadar her şeyi bu kaygıyla tasarlamak gerekir.

Retro-fütüristik temalardan en yaygın olanları şu şekildedir:

Retro-Fütürizm’de Steampunk

En fazla bilinen retro-fütüristik temadır. Buhar basıncının mekanik enerjiye çevrildiği makinelerin dönemini konu alır. Tarih ve bilimsel altyapısı dışında en önemli farkı, temasının distopyaya uzak olmasıdır. Teknolojik keşiflere aç, harikalarla dolu romantik yapısı ile dikkat çeker. Victorian dönemde geçtiği içindir belki, cosplayciler tarafından epey sevilir.

retro5Örnekler:

  • The League of Extraordinary Gentlemen (Çizgi Roman)
  • The Three Musketeers (2011, Film)
  • Arcanum: Of Steamworks and Magick Obscura (Bilgisayar Oyunu)
  • Boneshaker (Kitap)

Clockpunk

Yay ve kütle çekim potansiyel enerjisinin mekanik enerjiye dönüştüğü teknolojilerin dönemiyle ilgilenir. Steampunktan ayrılan kısmı, henüz buharlı makinelere geçilmemiş olmasıdır. Yani elimizde adının kaynağı ile açıklarsak elektronik olmayan saatlerin teknolojisi vardır. Sarkaçlı saatlerden zemberekli saatlere, hatta su saatlerine kadar hepsi. İşte dişli sistemleri, çarklar, zincirler gibi malzemelerle birleştirip oluşan teknoloji. Belki aklınıza gelmemiştir diye söylüyorum, bisiklet ya da Tom ve Jerry adlı çizgi filmde Tom’un yaptığı fantastik tuzaklar buna örnek olabilir. Elbette mekanik enerji olarak kullanacak şekilde rüzgar enerjisi, insan enerjisi ve akarsulardan elde ettiğimiz enerji de elimizdeki araçlardır.

retro4Örnekler:

  • Da Vinci’s Demons (Tv Dizisi, tam olarak örnek sayılmayabilir!)
  • Thief: The Dark Project (Bilgisayar Oyunu)

Dieselpunk

Steampunk’la en çok karıştırılan temadır. Genellikle Birinci Dünya Savaşı sonrasından 1950’lere kadar olan dönemden beslenir. Öncü teknoloji, içten yanmalı motorlardır. Bir dünya savaşı atlatmış ve diğerine hazırlanmakta olan (ya da kurguya göre ondan da sonrası) bir zamanda geçtiği için kesinlikle daha gerilimli ve karanlıktır. Ama geleceğe dair umut taşıyan yapıdadır. Uçak teknolojisinin gelişmesine de paralel bir dönemde gerçekleştiği için bu konuda çok fazla örnek vardır (Uçan kaleler gibi).

retro6Örnekler:

  • Sky Captain & The World Of Tomorrow (Film)
  • Dark City (Film)
  • 9 (Animasyon Film)

Atompunk

İkinci Dünya Savaşı’nın bitimi ile dijital teknolojiye geçmeden önceki dönemi konu alır. Gerçekçiliğine göre uzay araştırmaları ve nükleer enerji teknolojilerini konu alan bir kurgu yapılabileceği gibi süper kahramanların cirit attığı bir kurguya da sahip olabilir (ya da ikisi birden). Soğuk Savaş’ın kurudaki etkileri dieselpunk’a oranla daha belirgindir.

retro7Örnekler:

  • “Altın Çağ” çizgi romanlarının çoğu
  • Fallout (Bilgisayar Oyunu)
  • Jetsons (Çizgi Film)

Elbette bu temalar, kendi teknolojisinden daha ilkel teknolojileri barındırabilir. Ayrıca daha gelişkin teknolojilere geçiş dönemini işleyebilir, örneğin Sherlock Holmes (2009) filmi. Kurguların o dönemlerden besleniyor olması bir sonu olduğu anlamına gelmiyor. 2000’li yıllarda geçen, ama teknolojinin hala buhar düzeyinde kaldığı bir kurgu da yapılabilir.

retro3

Bir robotu yarı iletken teknolojisi olmadan yapmak, gerçekçilik açısından sorun çıkarabilir!

Görüldüğü gibi temaların isimlendirilmesi anlaşılır biçimde. Peki ya “punk” ne oluyor ? Steampunk ve diğerleri kendileri için birer yazıyı, punk ise kendisine yazı dizisi yapılacak geniş kavramlar. Yabancı forumlarda beğendiğim bazı tanımlar doğrultusunda punk için kısa bir tarif vereyim. “Punk, sosyal düzendeki değişim teması (Steam – teknoloji, Punk – toplum ve yapı) “ , “ Buradaki punk, -kendi başına yap- tavırlı alt kültür ile ilişkilendirilebilir”.

"Goggles" takan bir kadın tabi ki vazgeçilmez!

“Goggles” takan bir kadın tabi ki vazgeçilmez!

Esasen günümüzde bir çok film, kitap, endüstriyel tasarım gibi yerlerde karşılaştığımız bu kavram dışarıdan ilginç gözükebilir. Ama siz de eski temalı filmlerde gelecek referanslarından ya da ilkel teknolojiyle günümüz teknolojilerine ait şeylerin yapımından (pedal çevirerek çalışan bir helikopter gibi) hoşlanıyorsanız, biz buradayız ve aramıza hoş geldiniz…

Yorumlar