Manga jargonu aslında bundan çok daha kalabalık. Genel otaku jargonu nasıl açık ve net anlamları olan Japonca kelimelerin inatla Japonca orjinaliyle kullanılmasıyla şiştiyse, daha özel kapsamlı Manga jargonu da aynı dertten muzdariptir. Lakin hem diğer fandomlarla ortak terimleri, hem de Türk forumlarında çok geçmeyen terimleri ayıklamayı tercih ettim.

Temel Jargon

Bunlar doğrudan manganın kendisi ve içeriğiyle ilgili kavramlar

Mangaka

Manga çizerlerine mangaka denir. Adettendir, isimlerinin sonuna “hocam” anlamında gelen sensei kelimesi eklenir. Genelde orijinal mangaları tek bir mangaka yazar ve çizer.  Mangakaların arkaplanları ve detaysız karakterleri çizen asistanları olabilir. Mangakalar sadece otaku kültürü içinde önemlidir ve çoğu bunun farkındadır, o yüzden çoğu kendini pek ciddiye almaz. Mangaya kendilerini çizerken, kendi yüzlerini çizmekten kaçınırlar ve kendilerini genellikle karikatür hayvan kafalarıyla çizerler.  Bu bazen kafa karışıklığına sebep olur.

Zasshi

Japonyada çizgi romanlar fasikül halinde dağıtılmaz, Jump gibi daha kalın derleme dergilerde basılırlar. Bu dergilere japoncada Zasshi denir, zasshi de zaten japonca dergi demektir. Bu dergiler haftalık, aylık veya mevsimlik olabilir. Her yayın belli bir hedef kitleye hitap eden eserleri toplar, bazı yayınlar türe ve tema konusunda da seçicidir. Mesela resimdeki Shounen Jump dergisi, hep shounen mangası basar.

Tankoubon

Popi olan mangalar, hem kaçıranlar başını rahat okusun, hem de millet rahat arşivlesin diye albüm halinde yeniden basılır. Japon olmayanlar için bu baskılar önemlidir, çünkü asıl bunlar yabancı dillere çevrilir. Japonya’da kimse diğer ülkelerdeki ufak ve riskli japonsever pazarları için süreli yayınları çevirip basmaya kasmaz. Aynı şekilde tankobonlar olmasa scanciler eski eserleri bütünlüklü çeviremezler.

Doujinshi

Otakular arasında kısaca doujin denir. Bunlar amatör grupların ürettiği mangalardır. Bu ortamda en çok popüler serilerin fan fictionları üretilir. Daha kapasiteli yazarlar ve gruplar kendi orjinal hikayelerini yaratırlar.

Omake

Omake japoncada “ek” demektir, Japon kültüründe pek çok şey omake diye geçebilir. Lakin japon olmayan otakular için omake, tankobon ciltlerine sayfa doldurmak için çizilen eğlencelik kısımlardır. Çoğunlukla mangaka’nın aklına gelen ama içeriğe yerleştiremediği espirileri 4-koma olarak çizmesi ile doldurulur. Bazen notlar ve eskizler olur. Bazen de mangakanın okura mesajı falan basılır.

Manga içinde, manga hakkında muhabbet eden mangaka omakesi.

4-Koma

“yonkoma” diye okunur, dört panel anlamına gelir, geleneksel dört panelli komedi karikatürü formatının Japonca’daki ismidir. Tamamen yonkoma kafasında giden eserler vardır, hatta bunların animeleri 2-3 dakikalık bölümlerle yapılır. Tankobonların Omake sayfalarında mangaka’nın kendi hikayesiyle dalga geçmek için yonkoma espiriler çizmesi yaygın bir adettir.

Yan Jargon

Bunlar ise manga hakkında konuşulurken konusu geçen kavramlar.

LN

LN, light novel için kullanılan kısaltmadır. Hafif romanlar önemlidir, çünkü pek çok hikaye ilk LN olarak basılır, tutarsa mangası çizilir, o da tutarsa animesi çıkar, o da tutarsa dizisi çekilir. Eğlence sanayisi için en risksiz ortam eski usul edebiyattır, tutmayan romanın zararı astronomik olmaz. Manga, anime ve dizi ile risk ve kar kademeli olarak artar, ondan teker teker deneyerek ilerlenir.

Comiket

Comiket (comic market – çizgi roman pazarı) doujin üreticilerinin tezgah kurup hayranlara doujin sattıkları dev bir conventiondır. Senede iki kere olur. Görenlerin anlattığına göre girişi çıkışı çok büyük derttir ve aşırı kalabalıktır. Dünyanın cosplayci ve convention sapığı standartları burda belirlenir. Japonyadan gelen “Cosplaycinin etek altı resmini çekmeye çalışan Japon abiler.” resimlerinin çoğu comiket kaynaklıdır.

Scanslation

Japonseverler sağdan soldan buldukları manga tankoubonlarını tarayıcıdan geçirip (scan) çevirirler (translation); bu yaptıkları işe de doğal olarak scanslation denir. Bu piyasa prensipte yasal değildir, ama öte yandan Japonca da bir dünya dili değildir. Bu yüzden Japon kültür ürünlerinin Japonya dışında geniş çaplı tanıtımı için scancilik şart. Olay esnaf kafalı Japonlara kalsa hiç çeviri olmaz, Amerikalı prodüktörler de sadece Amerika’da tutacağı kesin olan serileri çevirir. Bu noktada iş başa düşer ve scanslation grupları Japonya’dan çıkan her şeyi okumak isteyen kitlelere düşük üretim maliyetiyle çeviri üretirler.