Büyük bilimkurgu üstadı Isaac Asimov’un kaleme aldığı Ben, Robot, birçok kısa robot hikayesini bir araya getirerek robot kavramını daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Asimov bu kitabını ilk kez 1950 tarihinde yayınlanmış. Kitap dilimize Ekin Odabaş tarafından 2016 tarihinde çevrilmiş İthaki Yayınları tarafından yayınlanmış.

ABD Robot ve Mekanik İnsan A.Ş. 75 yaşına basmıştır. Bu şirkette çalışan Susan Calvin bir gazeteciye röportaj yaparken Calvin’in anlattığı anılar kitaptaki hikayelerin oluşturuyor. Calvin robotların davranışlarını inceleyen bir bilim insanı. Bir çok matematikçinin çözemediği robotlar ile ilgili problemleri robopsikoloji ile çözebilecek kabiliyete sahip.

Kitapta oldukça fazla geçen üç robot kanunu robotları sınırlandırmak ve insanların robotlara karşı tepkisini azaltmak için robotlara yüklenmiş. Bu üç kanun şu şekilde:

1. Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
2. Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
3. Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumakla mükelleftir.

I, Robot (2004)

Bu kanunlar bazen robotlarda garip problemler uyandırıp bu robotların görevlerini yerlerini getirememelerine sebep oluyor. Bu tarz durumlar kitaptaki bir çok hikayede işlenmiş.

Kitapta; Robbie, Kovalamaca, Mantık, Tavşanı yakalamak, Yalancı, Kayıplara Karışan Robot, Kaçış, Kanıt, Önlenebilir Çatışma başlıklarına sahip 9 hikaye bulunuyor. Beni aralarından en çok beğendiğim ise Mantık.

Mantık hikayesinin ana konusu düşünebilen bir robotun kendini insanlar gibi zavallı olduğunu düşündüğü varlıkların yaratmış olduğuna inanmayıp, gemideki diğer robotları da yanına alıp bulundukları istasyondaki enerji dönüştürücüsüne tapmaya başlamalarını ve istasyondaki mühendisleri rehin alıp kendi otoritelerini kurmalarını konu alıyor. Hikayenin sonundaki bu olayı çözüm biçimleri de hikayenin konusu kadar ilginç. İstasyonda mevcut olan ayarların değişmemesi gerekmekte ve bu ayarların bozulmamasını robotlar sağlayabileceği zaman mühendisler Dünya’ya geri dönecekler ve bu istasyona yedek parça getiren insanlar dışında başka insan gelmeyecek. Sonra fark ediyorlar ki robotlar efendilerinin (yani enerji dönüştürücüsü) ayarlarının bozulmamasını sağlıyorlar çünkü robotlara göre istasyonun ayarlarını efendilerinin ayarladığını inanıyor ve bu sebeple ayarların bozulmamasını sağlıyorlar. Mühendisler bu durum karşısında oldukça şaşırıyor ve görevlerini yerine getirmiş olarak Dünya’ya geri dönüyorlar.

Son zamanlarda oldukça gündemde olan yapay zeka hakkında Asimov 1950 yılında hikayeler yazmış ve kendi görüşünü o zamanlardan dile getirmiş.

Hikayelerin bazı bölümlerinde insanoğluna yapılan ciddi göndermelerde mevcut. Mantık adlı hikayeden örnek vereyim. Düşünebilen robotumuz Cutie kendi varlığını sorgularken yüz yıllardır insanoğlunun geçtiği aşamalardan geçiyor ve düşünerek şu ünlü sözü söyleyebiliyor: Düşünüyorum. O zaman varım. Cutie bu karmaşanın içerisinden kendine bir efendi, yaratıcı bularak çıkıyor. Biz de aynı aşamalardan geçtik. Bu tarz göndermeler bir çok hikayede alt metin olarak bizlere sunuluyor.

Isaac Asimov

Asimov Hakkında

Kitabın yazarı Asimov, aslında bir bilim insanıdır. Bilimin içinden gelmiş ve bilim kurgu romanları yazmıştır. Asimov SSCB’de doğmuş ancak ABD’de yaşamını sürdürmüştür. Yahudi bir ailenin çocuğudur. Colombia üniversitesinden 1939 yılında mezun olmuştur. Kitapları ile bir çok ödül kazanmıştır.

Sonuç Olarak

Kitap bize gündemimizde olan konular hakkında fikirlerimizi geliştirmemizi, yeni fikirler edinmemize yardımcı oluyor. Asimov gibi akıcı romanlar yazan bir bilim insanın kaleminden bu hikayeleri dinlemek oldukça güzel bir deneyim. Asimov 70 sene önceden günümüzün yapay zeka, robot gündemine el uzatmayı başarmış. Kitabı okurken adeta geleceğe kısa bir bakış atıyoruz hissi alabiliyoruz. Bu tarz konulara ilgisi olanların kitaba göz atmasını şiddet ile öneriyorum. Ayrıca kitabın 2004 yapımı bir filmi de mevcut. Bu film IMDb üzerinden 7,1/10 puan almış. Ancak daha önce izleme fırsat bulamadım. Kitap ilginizi çekerse filmini de izleyebilirsiniz.